domingo, 15 de enero de 2017

A TOZA DE NABIDÁ



Bien contentos yeran Amalieta e Lorién de l’arribada de a Nabidá. Les feba muito goyo caminar con o suyo yayo e sentir as suyas remeranzas. Amalieta de o más refitolera preguntó por a toza de Nabidá e o lolo se metió á recordar a suya nineza e a ilusión que teneba de trucar a Toza.









─Recuerdo que o diya de fer leña ta pasar a ibernada, pai e tio Miguel marchaban de casa con astral e tronzador; allora trigaban a toza más gran e, ta Nuei Buena, la dixaban a canto de o fogaril.










─En ixa nuei ─deziba o lolo─ se chuntaba a familia entera arredol de o fogaril esperando que o yayo de yo bendezise a toza; allora os ninos trucabanos con fuerza a toza ta que nos dase os presentes que guardaba en o suyo interior: lamins, mandarinas, turróns, bel chugete… Dimpués a toza sería cremando-se poquet á poquet entre que durase a Nabidá.







Que contentos que yeranos pero…, os tiempos que de contino son cambiando, trayen cosas nuebas e, as cozinas modernas ya no amenistan de leña. Ya no bi ha de chamineras ni tampoco no de fogarils e iste costumbre aragones de trucar a toza se ba perdendo.

Con tot e con ixo, o lolo se resistiba a perder una tradizión que durante siglos eba pasato de chenerazión en chenerazión e, cada 24 de abiento, ta Nuei Buena, feba porque os suyos nietos trucasen a toza portadora de regalos.



O lolo, igual como eban feito antis os suyos debampasatos, bendizió a toza chunto con Amalieta, o caganiedos de casa. Allora con un siñalin de bin fazió sobre a toza una cruz e dizió una chiqueta orazión: “Buena toza, buena casa, que Dios mantenga e conserbe a chen de ista casa”.







Dimpués Amalieta truco tres bezes a toza demandando o suyo presente e, ficando os suyos dedos por uno de os foratos que teneba a toza, quitó una papeleta de o suyo interior que deziba: “Busca en a tuya cambra”.











Amalieta marchó corriendo corriendo enta ra suya cambra e a sorpresa estió gran en beyer denzima de o suyo leito o suyo regalo.












“Os tiempos cambian pero bi ha tradizions como a Toza de Nabidá que cal no perder” se deziba goyoso o lolo.  “E cuentico contau por a finestra se nos ha escapau”.

martes, 16 de febrero de 2016

OS SITIOS DE ZARAGOZA

 

OS  SITIOS  DE  ZARAGOZA

     Tot prenzipió cuan…, allá en primerías de o siglo XIX, Napoleón Bonaparte, allora emperador franzés, dizió de fer un bloqueo continental á Gran Bretaña. Toz os países europeos dixón de fer comerzio con Inglaterra; toz quitando Portugal, que se negó de raso á cumplir ixa orden e continó fendo comerzio con os ingleses.
 
     Napoleón, con a sincusa de fer reblar á os portugueses, esnabesó con o suyo echerzito España, allora amiga de Franzia.
 
     Pero… o que en primeras parixeba estar un echerzito de paso, acabó por estar un echerzito de ocupazión, e os feitos que se dión en Madrid o 2 de mayo de 1.808 esdebenión en a Guerra de a Independenzia.
 
     En Zaragoza Chusé de Palafox, allora Capitán Cheneral de Aragón, fazió Cortes Aragonesas de traza urchén, e se dizió que, como en a resta de España, se fese guerra á o franzés. Napoleón, que consideraba Zaragoza plaza de primer orden, ordenó que as suyas tropas marchasen á l’inte enta ra capital de o biello Reino de Aragón e, o 15 de chunio de 1808, as tropas napoleónicas arribón en as puertas zaragozanas.
 
     Diz os biellos que… Chuaquinet de Fabirol, un choben labrador de 16 añadas, treballaba con o suyo pai as tierras en una biella torre zaragozana cuan, allá en a meyodiada, sintión a campana de a Torre Nueba como nunca no la eban sentida; o suyo toque daba abiso de l’arribada de l’echérzito franzés que beniba por Torrero e Casablanca.
 
     Os artilleros que defendeban as puertas de Santa Engrazia, o Carmen e o Portillo fazión fuego de camín sobre l’enemigo que, feitos en orden de combate, se disponeban a fer o suyo asalto.
 
     En o preto de a batalla, un destacamento de a suya caballería logró pasar por Santa Engrazia  pero…, á escape estión refusatos por os labradors que mandaba o Tio Chorche. Con un escaso armamento con o que poder fer frente á un echerzito tan poderoso, os abitadors zaragozanos improbisón tot tipo de armas, como Casta Alvarez que, con una bayoneta ligada en un palo, se plantó á defender a batería en a puerta de Sancho. Firme e sin reblar as defensas zaragozanas resistiban e cuan ya se poneba o sol, dimpués de una larga tarde de dura e fura luita, as tropas imperials en parar cuenta de as muitas perdidas que teneban se retirón dillá de o Canal.
 
 
 
     Napoleón, en tener conoxenzia de a derrota que sufrión as suyas tropas, se carrañó muito e ordenó á o cheneral Verdier que se fese cargo de sitiar a ziudá. “Cal tomar Zaragoza antis con antis” le dizió. “Ye alazetal a suya conquista ta poder controlar as comunicazions de a resta de o país”.
 
     A primer orden que dio Verdier estió que se fesen bombardeyos continos sobre a ziudá. A esferra que fazió l’artillería enemiga estió asabelo de gran; as casas ardeban e cayeban espaldadas de as muitas bombas que tiraban; as chens, con muita zerina en o suyo cuerpo, fuyiban de as suyas casas e correban por as carreras buscando bel puesto an acobillar-sen.
 
     O pai de Chuaquinet quedó feriu de grabedá de una bomba que cayó en casa suya e, sin poder salir enta carrera, quedó entre as suyas enronas. A escape lo portión enta l’Ospital Nª Sª de Gracia an sor María Rafols, feba por atender, con os poques medios que teneba, á ra muita chen dolenta e á os muitos ferius que por a guerra arribón en l’ospital.
 
     Allora estió cuan Chuaquinet conoxió á Margalida, una mozeta que aduyaba a sor María e, igual como él, contaba 16 añadas. En primeras se mirón enta os güellos sin
dezir-sen cosa;poquet á poquet e charrando charrando, rematón por fer buena amistanza pero… as guerras no sapen de amistanzas e as tropas imperials, que no daban tregua en os suyos ataques, á pocas estión de fer bueno ro suyo asalto en o Portillo de no estar por Agustina de Aragón que, parando cuenta que no quedaban artilleros que se fesen cargo de a batería, e dando muestras de una gran balentor, se metió á disparar o cañón que más amán teneba, dando tiempo asinas á que arribase un destacamento de o 2º batallón de boluntarios de Aragón que metió en fuga á l’enemigo.

     Os diyas pasaban sin que os franzeses fesen bueno dengún de os asaltos que feban. Ya estase en as puertas de Sancho, de o Portillo u de o Carmen; Ya estase en as puertas de Santa Engrazia a Cremada u de o Sol, toz os ataques yeran refusatos; pero… Allá en primerías de agosto, dimpués de un bombardeyo asabelo de furo, as tropas imperials de Napoleón Bonaparte logrón ficar-sen por entre as brechas feitas en o Carmen e Santa Engrazia.
 
     En pasando as primers defensas, a infantería enemiga, se trestalló en tres grandizas columnas: una marchó Coso Alto enta o mercao; atra enfiló por o Coso Baxo enta ra Magdalena; e un atra se ficó por a Puerta Cineja tresbatindo-sen os suyos soldaus por entre a suyas estreitas catellas.
 
     En o más alto de a Torre Nueba, Chusé Mor de Fuentes cusiraba os mobimientos de a infantería enemiga e paraba muita cuenta de cómo, poquet á poquet, se iban fendo con a ziudá. En primeras ocupón o bico de o Carmen, dimpués se fazión con San Pablo, San Miguel, San Chil…
 
     O minchar comenzaba á estar escaso, e a fambre, chunto con a cansera de tantos diyas de fura luita, feba que os defensors prenzipiasen á reblar; pero… a derrota que sufrión as tropas napoleónicas en Bailén fazió que os franzeses que asediaban Zaragoza tenesen que marchar aprisa e corriendo replegando-sen enta o norte.
 
     Chuaquinet yera goyoso en beyer marchar á l’enemigo, pero… as glarimas nublón os suyos güellos en tener conoxenzia de a muerte de o suyo pai, única parentalla que teneba. Margalida se feba memoria de cuan, estando nina, quedo popiella igual como Chuaquinet e, sapendo de a suya tristura, feba por estar con él.
 
     Pero caleba refer-se á escape… Palafox, barruntaba a tornada de o franzés e, dimpués de consultar con mosen Basilio Boggiero, o suyo primer consellero, dizió de aprebenir-se de tot o que estase menister ta poder resistir o más posible á un segundo asedio.
 
     No yeran pasatos que tres meses de a marcha de l’imbasor franzés cuan diz os biellos que… allá en a maitinada de o 21 de abiento de 1808, os echerzitos de Napoleón Bonaparte, mandados por o cheneral Moncey, se presentón de nuebas en as puertas zaragozanas.
 
     En os meses que transcurrión entre os dos sitios, Chuaquinet e Margalida, afianzón a suya amistanza e, parando cuenta que podeba estar a zaguera begada en beyer-sen, se fundión en un preto abrazo de despedida. Entre que Chuaquinet marchó con os escopeteros de San Pablo que mandaba mosen Santiago Sas, Margalida marchó con una colla de enfermeras que organizó a Condesa de Bureta.
 
     Igual como fazión a primer bez, en tomar o tozal de Torrero, os franzeses se metión á tirar bombas sobre os abitadors zaragozanos. De bez a suya infantería asaltaba de contino as defensas zaragozanas: igual atacaban por Torrero que por o Rabal; por l’Aljafería que por as Tenerías. Con tot e con ixo Zaragoza resistiba refusando toz os ataques de l’imbasor franzés.
 
     O cheneral Moncey desplegó allora a suya infantería contra os reductos de o Pilar e San Chusé, fortificazions que defendeban a ribera Uerba, o puesto más feble de a defensa zaragozana.
 
     En a defensa de San Chusé, se feba notar una muller por a brabura que amostraba deban de l’enemigo; yera Manuela Sancho, que igual disparaba un cañón, que pillaba un fusil e se meteba en o puesto de más peligro.
 
     De tantas bombas que tirón os gabachos, o combento de San Chusé quedó feito enronas e, en estar imposible a suya defensa por más tiempo, o comandante Mariano Renovales ordenó ro suyo abandono. Pocos diyas dimpués cayeba o reducto de o Pilar e a muralla á canto Uerba quedó indefensa.
 
     Napoleón, canso de tantas derrotas cutianas, mandó bellas dibisions de refuerzo con o mariscal Lannes que pasó a fer-se cargo de l’asedio.
 
     En arribar en Zaragoza, Lannes ordenó fer un asalto cheneral e, o 26 de chinero de 1809, a infantería enemiga, con as bayonetas prestas ta l’asalto, tomó posizions esperando a orden de atacar.
 
     Dimpués de fer un bombardeyo de o más furo, os gabachos acometión o suyo asalto. En o Rabal e o castiello de l’Aljafería estión refusatos pero…
 
     Allá ta par de a Uerba logrón fer bueno l’asalto por tres puestos: en primeras por Santa Engrazia; á l’otro’l diya por a Puerta Cremada e, diyas dimpués lo consiguión por Santa Mónica e San Agustín.
 
     A luita pasó á estar casa por casa e carrera por carrera; poquet á poquet, as tropas imperials se iban fendo con Zaragoza e,  de tantos diyas de luita, o resistir zaragozano prenzipió a reblar.
 
     Os bombardeyos continos e, as minas que os minadors enemigos plantaban en o cobaxo de as casas fazión de Zaragoza una ziudá en ruinas.
 
     O minchar escaseaba e una terrible pasa de peste diezmó a población; Palafox, dolento de as fiebres que correban por a ziudá, delegó as suyas funzions de mando en a Chunta de Defensa que presidiba Pedro María Ric.
 
     As munizions ya no alcanzaban e, sin poder resistir por más tiempo, o 20 de febrero de 1809, a Chunta de Defensa dizió de capitular.
 
 
     Con glarimas de goyo por estar bien e aber sobrebibiu en una guerra tan cruel, Chuaquinet e Margalida se dión un preto abrazo e, dándose a man, marchón capa ra torre an Chuaquinet treballaba antis de a guerra con o suyo pai; esboldregada por as bombas no quedaba cosa en pie e Margalida, mirando-se en o suyo redol, se preguntaba o porqué de tanta muerte e tanta esferra.
 
     “En as guerras no bi ha benzedors ni tampoco no benzitos” le dizió Chuaquinet. “No gana dengún toz perdemos”.
 
     Allora se mirón enta os güellos e pillando-sen de a man dezidión prenzipiar una bida en paz e chuntos.
 
     Güe en diya, en arribar o diya de Toz os Santos, en a plaza zaragozana an yera feita a Cruz de o Coso, gosa aparixer a suya fuén repleta de coronas de flors en recordanza de a muita chen que durante a Guerra de a Independencia fenezió defendiendo Zaragoza de as tropas imperials de Napoleón Bonaparte.

viernes, 18 de diciembre de 2015

A BASA D'A MORA


-A Iguazel e Sescún ta que nunca no xubliden a suya nineza-

         Yeran biespras de San Chuan cuan, un lolo de casa Cardelino, dizió a ra suya nieta Treseta de un ibón que, allá en o cobalto de Aragón le dizen a Basa de a Mora.
 
        “Diz una leyenda chistabina -le deziba- que a chen buena de corazón que en a nuei de San Chuan labe a suya cara con as auguas de l’ibón, podrá beyer á l’amanixer á una prinzesa mora fer una danza machica que embelesa”.                      

         Ixa nuei, Treseta se acostó pensando en a siñora encantada que se aparixe en a Basa de a Mora e, á pocas de acostar-se, sintió á canto suyo una boz que deziba o suyo nombre.
 

         -Tresa…, Treseta despierta…, Tresa… 
Yera Menuto, o follet que feba beila de os suyos suenios.

         -Desincusa que te despierte -dizió ro follet-. Soi camino de a Basa ra Mora e igual te poderba aganar benir con yo.

         -¡Prou que si! -contestó Treseta goyosa pensando poder beyer á ra prinzesa mora que le dizió ro suyo yayo-. Pero…, o que Tresa no se podeba prexinar yera de as sorpresas que en ixa nuei de San Chuan le yeran aguardando.

         A primer sorpresa no tardó guaire á fer-se. En chiflar Menuto, un onso asabelo de gran que le deziban Camilo, aparixió de sopetón fendo-le a Tresa un buen susto.

 

        -No te asustes por Camilo -dizió ro follet-, amonta-te como foi yo e agarrate fuerte.      

         Allora Camilo se metió a correr por entre bosques e camins que solo que él conoxeba arribando, allá en a meyanuei, en “a Basa d’a Mora”.

         Alabez un atra sorpresa se lebó Treseta cuan, en una planera á canto de a basa, sintió una colla de gaiters que arredol de una foguera feban sonar as suyas gaitas.

         -Son os mios amigos: o chigán Basajarau, o nanet Saputo e a Laina de o Bosque -dizió Menuto-; imos á chuntanos con ers.  
 

         Allora toz de conchunta pasón una goyosa beila Sanchuanera pero… Ta San Chuán, as nueis son as más cortas de l’año e, como no eba de tardar guaire en fer-se de diyas, 
Treseta se amanó de camín enta ra basa. 
         A punto diya, igual como le sintió dezir á o suyo yayo, Tresa labó a suya cara con as auguas de l’ibón e, chunto con Camilo e Menuto, esperó que salise o  sol.

         Tot yera calmo pero… Cuan as primeras rayadas de o sol dión en a basa, as suyas auguas prenzipión á remober-sen fendo-se en o meyo de l’ibón un gorgollo asabelo de gran.

         Poquet á poquet, o gorgollo pasó á estar una siñora asabelo de pincha que se metió á fer una polida danza deslizando-se sobre as auguas de l’ibón. Bellas cullebras de muitas colors: berdas, amariellas , royas… se enreligaban por o suyo cuerpo e seguiban o  ritmo de o suyo baile machico.  
 
        “Diz os biellos -le dizió Menuto- que ye una prinzesa mora que se tresbatió por istos mons cuan fuyiba de as muitas guerras que, allá en a Edá Meya, asolaban istas tierras”. En acabar o suyo baile, un atro gorgollo tornó á fer-se de nuebas embolicando á ra prinzesa mora que, poquet á poquet, desaparixió ficando-se en as profundas auguas de l’ibón.

         L’onso Camilo tornó a portiar de camín á Tresa enta casa suya e, ya en o suyo leito, contino soniando con a siñora encantada de a “Basa de a Mora”.

 

       
 
E cuentico contau por a finestra se nos ha escapau.

sábado, 22 de agosto de 2015

O LUPO Y O RAPOSO


─De una falordieta sentita á un lolo de Sobrepuerto─



Diz os biellos que…, en una nuei de luna plena se chuntón, allá en Sobrepuerto, un lupo e un raposo.

Fendo chuntos un trozo de camín, arribón en una basa an se beyeba a luna dentro de ella, e o raposo, de o más chuzón, ba e le dize á o lupo:

─¡Mira-té que queso! Imos á zampar-nos tota l’augua e dimpués mos mincharemos o queso.



E o lupo, de o más melampo, prenzipió á beber e á beber augua entre que o raposo feba como que bebeba. Allora plegó un inte en que o lupo, de tanto beber augua, se rinchó muito muito e dize:

─Oye ya no’n puedo más.

Alabez o raposo, aguantando-se a risa le dizió:

─Espera que te meto un torrullo en o culo e asinas no te se’n saldrá l’augua.

Con que á la fin, cuan l’augua prenzipiaba á rematar-se, o queso que desaparezió. Allora ba o raposo e dize:

─Beyes, ya sapeba yo ya, o queso que beyebanos yera a luna que se espiellaba dentro a basa.



Con que dimpués, se’n baxan enta Barbenuta, por o camín de a Retona; plegan en a era Ferrero, que eban estendillato a pallata ta trillar-la, e cuan ba á brincar o lupo a paré ba e se le suelta o torrullo, echa á salir augua e se les prenzipia á lebar tota ra pallata de a era allá por l’abentador ta o fenar.



Alabez o raposo marcha corriendo ta casa Ferrero e les dize:

─¡Os de casa Ferrero, ni palla en o pallar ni grano en o granero!

Con que se asoma un zagal por a finestra e dize:

─¡Ala! Lolo que se’n ba ra pallata por l’abentador.



Con que la uno se pilla o foricón de masar, la otro l’esgarrabarzas, e un atro se coge a forca i fierro e toz de conchunta marchón á encorrer á o lupo… ¡Le clabón una somanta!



Entre tantos, o raposo aprobeitó ta ficar-se en a cozina. Teneban una tortiella de trunfas ta sopar e se les ne minchó tota. Fueras de un trozé que se metió en a fren.



Dimpués de sopar asabelo de bien, se’n fue por denzima de Barbenuta dica Fondanellas, e allí se metió a esperar á o lupo que, meyo estricallato, beniba por o campo de Gaitero. Allora o raposo, de o más somardón, le dize:

─¿Qué te ha pasato mozé?

─Cosa chiquet, cosa; que me han clabato una panadera que me han desgosato.

─¿De ixo te quexas? ─Le dizió o raposo sacando-se a boina─. ¡Mira-te! ¡Mira-te á yo que me han sacato os sesos!

E falordieta que se ha contau por a finestra se ha escapau.

sábado, 10 de enero de 2015

OS GÜELLOS BERDES


─Feita de una leyenda allá en a redolada de o Moncayo─


En un lugar de a redolada de o Moncayo, diz os biellos que, allá en tiempos, cuan Aragón yera un reino… Un choben caballero salió de cazata con o suyo fiel escudero.

A pocas de prenzipiar a marcha, os cans, que marchaban debán, se metión a seguir con muita delera bel bayo que trobón.  Yera o bayo de un grán pardo que clamó l’atenzión de o choben caballero por a suya cornamenta.
A escape se metió a encorrer-lo con a fin de apercazar-lo: “Corre Luzero, imos á engalzar-lo” le dizió á o suyo caballo.



Una sayeta lanzada con o suyo arco logró ferir á o pardo que, de un solo brinco, eslampó de os suyos perseguidors amagando-se en o preto de o bosque.
─¡Alto!... ¡Alto mi señor, aturar a marcha!  ─chiló allora o fiel escudero─. Señor no podemos continar por ixe camín ─mormostió entre diens─, ye imposible pasar de iste punto.

─¿Cual ye a razón por a que no podemos continar? ─preguntó ro choben caballero─, o pardo ye feriu, as suyas garretas le fan reblar e os suyos brincos cada begata son más febles. 




Porque ixe camín ─continó fablando ro fiel escudero─ leba enta o biello puén de piedra, feito sobre o rio an se diz que bibe o esprito de o diaple. Diz os biellos que as chens que se atreben á enfoscar as suyas auguas bosan cara a suya balentor. Ya o pardo será á salbo, lexos de o rio. ¿Cómo ferez bos ta pasar por o biello puén sin que o esprito de o diaple pare cuenta de a buestra presenzia? Os cazataires de o Moncayo tenemos un dito: Pieza que se acubilla en ixe bosque, pieza trafegata.
Pero… O choben caballero no fazió caso de o suyo fiel escudero, e marchó solo en busca de o gran pardo tresbatindo-se por entre carrascas e pins.
        Dimpués de muito buscar e dando por perdito ro pardo, arribó en o biello puén an o rio fa una badina. Embelesau por a tranquilidá que se sentiba, o choben caballero, se posó un raté baxo un grandizo pín que bi eba a canto de o puén.

          O soniu que feba l’augua de o rio, chunto con o piular de os muxonez, fazió que o choben caballero clucase por un inte os güellos dixando-se lebar por os suyos prexins, cuan…
A presenzia de una misteriosa muller en a marguin de o rio trestucó a suya tranquilidá. A misteriosa muller yera de una polideza singular tan grán que, o choben caballero, á escape se enamoró de ella. A suya piel yera tan blanca como a nieu e os suyos cabellos parixeban estar de oro cayendo sobre os suyos güembros; pero… o que más sorprendió á o choben caballero estión os suyos güellos berdes, berdes como esmeraldas que no pobeba dixar de mirar-se-los.
─¿Quí yes tú? ¿Cuál ye o tuyo nombre? ¿An ye a casa tuya? ─preguntó ro choben caballero sin rezibir denguna respuesta.
          ─¡No me dizes cosa! ─le dizió─. ¡Fáblame! Quiero saper si yes una muller o, por contras, yes un diaple como me dizió ro mio fiel escudero.
          O choben caballero dandaleó un inte; yera trestucau por a suya polideza e no feba que mirar-se os suyos güellos berdes. Allora, a misteriosa dama le dizió con una boz dulza e melodiosa:
          ─Mi choben caballero, no soi una muller como as que son en a tierra. A casa mia ye en o fundo de istas auguas. Yo no castigo á qui gosa enfoscar as auguas de a mia morada; antis le premio con o mio amor, por no fer caso de as chens superstiziosas e temerosas.
         
Entre que ella fablaba asinas, o choben caballero, continaba mirando-se os suyos güellos berdes e, atrayiu por a suya polideza, no paraba cuenta que se’n iba amanando más e más enta o canto de o rio. Alabez a misteriosa dama de os güellos berdes le dizió:
          ─¿Beyes o fundo de iste rio? ¿Beyes ixas plantas que sobaten as suyas fuellas berdas en a suya fondura?..., ellas nos daran un leito an poder chitar-nos… Yo te daré a felizidá que dengún no te podrá dar, biene… biene con yo…
          Esturdezito, o choben caballero, escuitaba como a muller de os güellos berdes le clamaba ta que la acompañase enta o fundo de o rio; allora dió un paso enta ella…, e un atro…, e notó como os brazos de a misteriosa dama se embolicaban arredol de o suyo cuello, e dando-le un beso, sintió una fridor que le fazió dudar, perdió pie e cayó en o rio.
          Alabez as auguas se agitón brincando en muitas chislas de lúz que se zerrón sobre o suyo cuerpo, e as ondas que se fazión en o suyo redol prenzipión a enamplar-sen dica dixaparizer en as suyas marguins.

En ixe inte, o fiel escudero que tornaba de fer os suyos quefers, se adentró con muita medrana en o bosque e, arribando en o biello puén, trobó á o suyo señor dormido baxo ro grán pín.

 ─¡Señor!... ¡Mi señor, despierte!... -chilaba o fiel escudero.
─Tot a estau un sueño ─se dizió ro choben caballero en despertar.


Allora prenzipión o camín de tornada sin parar cuenta en unos güellos berdes que, entutaus en a foscor de o bosque, acucutaban cusirando a suya marcha.


E cuentico contau por a finestra se ha escapau.